ΑΙΜΑΤΟΥΡΙΑ

Αιματουρία θεωρούμε την ύπαρξη ερυθρών αιμοσφαιρίων στα ούρα σε ποσότητες ορατές μικροσκοπικά ή μακροσκοπικά η κοινώς σε αυτή ο άρρωστος ουρεί ούρα που περιέχουν αίμα.Τα φυσιολογικά ούρα έχουν ωχροκίτρινο χρώμα και διαυγή καθαρή όψη.Κάθε αλλαγή σε αυτούς τους χαρακτήρες ,σημαίνει συνήθως ύπαρξη παθολογικών στοιχείων ( αίματος ,πύου κ.λ.π.), και επομένως διαταραχή της ποιότητας των ούρων.Θέλω να διευκρινίσω ότι δεν πρόκειται για πάθηση αλλά για σύμπτωμα ή όπως λέγεται στην ιατρική γλώσσα ,πρόκειται για κλινική εκδήλωση που είναι κοινή σε πάρα πολλές ασθένειες. Θα πρέπει να διαχωρίζεται η αιματουρία απο την ουρηθρορραγία, κατά την οποία εξέρχεται αίμα απο την ουρήθρα ( ο σωλήνας δηλ.που συνδέει την κύστη δια μέσου του οποίου εξέρχονται τα ούρα), ή συνέχεια ή κατά διαστήματα ,οπωσδήποτε όμως ανεξάρτητα της ούρησης. Συνήθως οι ασθενείς με μακροσκοπική αιματουρία (πού βλέπουν αίμα στα ούρα) , παρουσιάζονται στο γιατρό τρομοκρατημένοι, με το φόβο ότι αιμορραγούν υπερβολικά, γεγονός όμως που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα ,καθ’οτι η αιμορραγία που υπάρχει είναι πολύ μικρότερης βαρύτητας και δύσκολα χρειάζεται κάποιος μετάγγιση λόγω της αιματουρίας.Φθάνει να σκεφτούμε ότι όταν καμμιά φορά ανοίγει η μύτη μας , χρειάζονται μόνο 2-3 σταγόνες για να χρωματίσουν μία λεκάνη με νερό.Ανεξάρτητα όμως της βαρύτητας της αιματουρίας ,δεν θα πρέπει ποτέ κανείς να αγνοεί αυτό το σύμπτωμα καθ’οτι αποτελεί ένδειξη παθολογικής κατάστασης μέχρι αποδείξεως του εναντίον.Βέβαια υπάρχουν και οι περιπτώσεις που ο ασθενής βλέπει κομμάτια αίμα στα ούρα τα λεγόμενα πήγματα αίματος ,γεγονός που υποδηλώνει ότι η αιματουρία είναι σοβαρού βαθμού και σε αυτή τη περίπτωση θα πρέπει άμεσα να μεταβεί κάποιος στο νοσοκομείο.

Τι προκαλεί αιματουρία;

Λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι μπορεί να έχουν αίμα στα ούρα περιλαμβάνουν :

• Λοίμωξη στην ουροδόχο κύστη, στα νεφρά ή στον προστάτη

• Τραύμα

• Έντονη άσκηση

• Ίογενείς νόσοι, όπως ο ιός της ηπατίτιδας-α που προκαλεί ηπατική νόσο και φλεγμονή του ήπατος

• Σεξουαλική δραστηριότητα

• Εμμηνόρροια

• Ένδομητρίωση – ένα πρόβλημα στις γυναίκες που συμβαίνει όταν το είδος ιστού που κανονικά υπάρχει στην μήτρα αναπτύσσεται κάπου αλλού, όπως η ουροδόχος κύστη

Οι πιο σοβαρές αιτίες αιματουρίας είναι:

• Καρκίνος της ουροδόχου κύστης ή του νεφρού

• Φλεγμονή του νεφρού, της ουρήθρας, της ουροδόχου κύστης ή του προστάτη – ένας αδένας σε σχήμα καρυδιού στους άνδρες που περιβάλλει την ουρήθρα και βοηθά στηδημιουργία του σπέρματος

• Διαταραχές της πήξης του αίματος, όπως η αιμορροφιλία

• Δρεπανοκυτταρική αναιμία – μια γενετική διαταραχή στην οποία ο οργανισμός ενός ατόμου δημιουργεί μη φυσιολογικά ερυθρά αιμοσφαίρια

• Πολυκυστική νεφρική νόσος: μια γενετική διαταραχή στην οποία αναπτύσσονται στα νεφρά ενός ατόμου πολλές κύστεις .

Πιθανότητες εμφάνισης αιματουρίας

Τα αίτια αυτά συνήθως τα ξεχωρίζουμε σε αίτια που βρίσκονται έξω από το ουροποιητικό σύστημα και σε αίτια που βρίσκονται σε αυτό.Τα αίτια είναι διαφορετικά ανάλογα και με την ηλικία. Άλλες αιτίες για παράδειγμα είναι υπεύθυνες συνήθως σε ένα παιδί και άλλες σε ένα ενήλικα 60 ετών.

Οι άνθρωποι που είναι πιθανότερο να αναπτύξουν αιματουρία μπορεί, να

• Διογκωμένος Προστάτης

• Πέτρες στο ουροποιητικό

• Λήψη φαρμάκων, συμπεριλαμβανομένων των αραιωτικών του αίματος (αντιπηκτικών), της ασπιρίνης και άλλων παυσιπόνων και των αντιβιοτικών

• Έντονη άσκηση, όπως τρέξιμο σε μεγάλες αποστάσεις

• Βακτηριακή ή ιογενή λοίμωξη, όπως στρεπτόκοκκο ή ηπατίτιδα

• Όικογενειακό ιστορικό νεφροπάθειας

• Ασθένεια ή πάθηση που επηρεάζει ένα ή περισσότερα όργανα

Ποια είναι τα συμπτώματα της αιματουρίας;

Τα άτομα με μεγάλη αιματουρία έχουν ούρα ροζ, κόκκινο ή καφέ χρώματος. Ακόμα και μια μικρή ποσότητα αίματος στα ούρα (μερικές σταγόνες) μπορεί να προκαλέσει αλλαγή του χρώματος στα ούρα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα άτομα με σοβαρή αιματουρία δεν έχουν άλλα σημεία και συμπτώματα. Άτομα με σοβαρή αιματουρία που περιλαμβάνει θρόμβους αίματος στα ούρα(πήγματα) μπορεί να έχουν πόνο στην ουροδόχο κύστη ή πόνο στην οσφύ (περιοχή των νεφρών). Το πρώτο που έχει να κάνει είναι να συμβουλευθεί το γιατρό του και ακόμα καλύτερα ένα ειδικό γιατρό και δη Ουρολόγο και να απαιτήσει και να αρχίσει ένα διαγνωστικό έλεγχο.. Παράλληλα και εφ’οσον υπάρχει αρκετή απώλεια αίματος, όταν κάποιος δηλ. έχει αυτά τα σημεία της βαρείας αιματουρίας για αρκετές ημέρες τότε πολύ πιθανό να χρειασθεί μετάγγιση. Αν τα αιμοπήγματα είναι πάρα πολλά και μεγάλα ώστε να προκαλούν δυσκολία στην ούρηση ,επώδυνη ούρηση ή και επίσχεση ούρησης δηλ. αδυναμία αποβολής των ούρων, τότε θα χρειασθεί να μπεί καθετήρας και να γίνουν πλύσεις με φυσιολογικό ορρό στην κύστη για την απομάκρυνση των αιμοπηγμάτων ,και αυτό τις περισσότερες φορές αρκεί για να σταματήσει μια αιμορραγία που προέρχεται απο την κύστη ή τον προστάτη. Σαν συμπέρασμα , το σημαντικό το οποίο θα πρέπει να συγκρατήσουμε είναι , ότι κάθε αιματουρία μικρή ή μεγάλη, αρχική ή τελική ,ανώδυνη ή επώδυνη, μπορεί να είναι η μοναδική εκδήλωση ενός όγκου του ουροποιητικού συστήματος, γι αυτό λοιπόν το πρώτο που έχει να κάνει είναι να απευθυνθεί στο γιατρό του ο οποίος θα τον παραπέμψει σε κάποιο ειδικό σε κάποιο ουρολόγο εν προκειμένω.

Διάγνωση:

Ο γιατρός μπορεί να διαγνώσει τη αιματουρία ή την αιτία της αιματουρίας από

Κλινική Εξέταση

Δακτυλική εξέταση του ορθού: Μια δακτυλική εξέταση του ορθού είναι μια εξέταση του προστάτη και του ορθού. Η δακτυλική εξέταση από το ορθό χρησιμοποιείται για να ελέγξει για φλεγμονή του προστάτη, για ένα διογκωμένο προστάτη ή για καρκίνο του προστάτη.

Γυναικολογική εξέταση: Μια γυναικολογική εξέταση είναι μια οπτική και κλινική εξέταση των πυελικών και γεννητικών οργάνων μιας γυναίκας για να ελέγξει για προβλήματα που μπορεί να προκαλούν αίμα στα ούρα.

Ανάλυση Ούρων: Ο γιατρός μπορεί να εξετάσει τα ούρα στο ιατρείο χρησιμοποιώντας μια ράβδο μέτρησης (στικ ούρων) ή μπορεί να τα στείλει σε εργαστήριο για ανάλυση. Μερικές φορές οι εξετάσεις ούρων με τη χρήση μιας ράβδου μέτρησης βάρους μπορεί να είναι θετικές, παρόλο που ο ασθενής δεν έχει αίμα στα ούρα, πράγμα που οδηγεί σε μια “ψευδώς θετική” εξέταση. Ο γιατρός μπορεί να ψάξει για ερυθρά αιμοσφαίρια εξετάζοντας τα ούρα με το μικροσκόπιο πριν παραγγείλει περαιτέρω εξετάσεις. Πριν από τη λήψη ενός δείγματος ούρων, ο γιατρός μπορεί να ζητήσει από μια γυναίκα πότε είχε την τελευταία έμμηνο ρύση. Μερικές φορές το αίμα από την περίοδο μιας γυναίκας μπορεί να μπει στο δείγμα ούρων και να οδηγήσει σε μια ψευδώς θετική εξέταση για αιματουρία. Η εξέταση θα πρέπει να επαναλαμβάνεται αφού η γυναίκα σταματήσει την έμμηνο ρύση.

Πρόσθετες εξετάσεις

Εάν τα δείγματα ούρων ανιχνεύσουν πάρα πολλά ερυθρά αιμοσφαίρια, ο γιατρός μπορεί να παραγγείλει πρόσθετες εξετάσεις:

• Εξέταση αίματος.

• Αξονική υπολογιστική τομογραφία (CT).

• Κυστεοσκόπηση.

Μια κυστεοσκόπηση μπορεί να ανιχνεύσει καρκίνο στην ουροδόχο κύστη ενός ασθενούς.

• Νεφρική βιοψία.

Η βιοψία μπορεί να βοηθήσει στη διάγνωση εάν η αιματουρία οφείλεται σε νεφρική νόσο.

• Μαγνητική απεικόνιση (MRI).

Μια μαγνητική τομογραφία μπορεί να βοηθήσει στη διάγνωση προβλημάτων σε μεμονωμένα εσωτερικά όργανα, όπως η ουροδόχος κύστη ή ο νεφρός.

Αντιμετώπιση

Η θεραπεία της αιματουρίας συνδέεται άμεσα με την αιτία που την προκάλεσε. Η αιματουρία είναι ένα σημάδι και όχι η ίδια μια ασθένεια. Έτσι, η θεραπεία πρέπει να κατευθύνεται στην αιτία που την προκαλεί.Κάθε προσπάθεια να θεραπεύσει κανείς την αιματουρία σαν σύμπτωμα, αδιαφορώντας για την κύρια πάθηση, είναι όχι μόνο μάταιη αλλά και επικίνδυνη, γιατί με αυτόν τον τρόπο καθυστερεί η διάγνωση της πάθησης , που όταν φυσικά πρόκειται για κάποια κακοήθεια του ουροποιητικού, καταλαβαίνετε πόσο επικίνδυνο μπορεί να είναι. Αν η αιματουρία είναι μικρή πάντα όταν έχουμε πάει πριν στον γιατρό μας, δεν χρειάζεται να κάνουμε κάτι αλλά όπως είπαμε θα πρέπει να γίνουν οι απαραίτητες εξετάσεις για να μπει η διάγνωση, ενώ αν η αιματουρία είναι μεγάλη και συνοδεύεται από πήγματα, θρόμβους αίματος, αυτά τα κομματάκια που αναφέραμε θα πρέπει να χορηγηθούν πολλά υγρά, είτε από το στόμα ,είτε δια άλλης οδού ώστε να αυξηθεί η διούρηση, εμποδίζοντας με αυτό τον τρόπο την πήξη του αίματος και έτσι ξεπλένεται κατά κάποιο τρόπο το αποχετευτικό σύστημα

Οι παθήσεις του ουροποιητικού και μέσα σε αυτές όλοι οι όγκοι του ουρογεννητικού μπορεί δυνητικά να προκαλέσουν αιματουρία , αλλά υπάρχουν ορισμένες κακοήθειες που σχεδόν αποκλειστικά εμφανίζονται με αιματουρία ,όπως για παράδειγμα ο καρκίνος της κύστεως, ενώ ο καρκίνος του προστάτη ,σπάνια θα εμφανισθεί με αιματουρία.

• Ασυμπτωματική (μεμονωμένη) αιματουρία γενικά δεν χρειάζεται θεραπεία χρειλάζεται όμως διερεύνηση.

• Σε καταστάσεις που σχετίζονται με μη φυσιολογικές κλινικές, εργαστηριακές ή απεικονιστικές μελέτες, μπορεί να απαιτείται θεραπεία, κατά περίπτωση,

• Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να είναι απαραίτητη με ορισμένες ανατομικές ανωμαλίες (π.χ. απόφραξη της ουρητηροπυελικής συμβολής , όγκος ή σημαντική ουρολιθίαση) .

• Η διαιτητική τροποποίηση συνήθως δεν ενδείκνυται, εκτός από τα παιδιά που μπορεί να τείνουν να αναπτύξουν υπέρταση ή οίδηματα ως αποτέλεσμα της αρχικής διάγνωσης της νόσου (π.χ. νεφρίτιδα).

• Οι ασθενείς με επίμονη μικροσκοπική αιματουρία πρέπει να παρακολουθούνται κάθε 6-12 μήνες για την εμφάνιση σημείων ή συμπτωμάτων ενδεικτικών προοδευτικής νεφρικής νόσου.

Εδώ θα πρέπει να σημειώσω ότι δεν πρέπει ποτέ να αποκλείεται η πιθανότητα να συνυπάρχει μια από τις παθήσεις αυτές με κάποια ουρολογική πάθηση που να προκαλεί την αιματουρία. Ακόμα υπάρχουν πολλοί που υποστηρίζουν ότι ορισμένες αιτίες όπως η λήψη αντιπηκτικών φαρμάκων , οι αιμορραγικές διαθέσεις δεν μπορούν να προκαλέσουν την εμφάνιση αιματουρίας, παρά μόνο αν υπάρχει κάποια βλάβη στο ουροποιητικό σύστημα όπως ένα νεόπλασμα, μία φλεγμονή κ.λ.π.

Όσον αφορά τα αίτια από το ουροποιητικό , εύκολα μπορούμε να πούμε οτι δεν υπάρχει ουρολογική ή νεφρολογική πάθηση που να μην μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση αίματος στα ούρα. Παρ’ολα αυτά στην αναζήτηση των αιτιών μιας αιματουρίας , σε εμάς τους γιατρούς πάντα η πρώτη σκέψη στρέφεται και θα πρέπει να στρέφεται σε μια κακοήθεια , ένα νεόπλασμα, και μόνο όταν αυτό αποκλεισθεί, πρέπει να εξετάζεται το ενδεχόμενο ύπαρξης κάποιας άλλης πάθησης.

Κάθε αιματουρία παρουσιάζει συνήθως ορισμένα χαρακτηριστικά που σε πολλές περιπτώσεις μπορούν να διευκολύνουν σε μεγάλο βαθμό τη διάγνωση. Πρέπει να δούμε αν η αιματουρία είναι αρχική ή τελική,ανώδυνη ή επώδυνη (αν πονάει ή όχι), αυτόματη(δηλ.χωρίς κανένα εμφανή λόγο) ή μετά απο κούραση,ταξίδια,κ.λ.π., μικρή ή μεγάλη,μικροσκοπική ή μακροσκοπική .Έτσι ανάλογα πότε εμφανίζονται τα αιματηρά ούρα στη διάρκεια της ούρησης, η αιματουρία διακρίνεται σε αρχική εάν βγούν αιματηρά ούρα στην αρχή και μετά καθαρά πρός το τέλος, σε τελική εάν βγούν καθαρά στην αρχή και αιματηρά στο τέλος, και ολική εάν καθ’ολη τη διάρκεια της ούρησης, απο την αρχή έως το τέλος τα ούρα είναι αιματηρά.Αυτό εύκολα μπορεί να διαπιστωθεί και στο ιατρείο με την λεγόμενη μέθοδο των τριών ποτηριών , εάν δηλ. ουρήσει ο ασθενής διαδοχικά σε τρία ποτήρια.Η αιματουρία χαρακτηρίζεται αρχική εάν αίμα στα ούρα περιέχεται μόνο στο πρώτο ποτήρι και καθαρά στα άλλα ,τελική εάν τα ούρα είναι αιματηρά στο τελευταίο ποτήρι και καθαρά στα άλλα και ολική αν και τα τρία ποτήρια έχουν αιματηρά ούρα.Η διάκριση αυτή αν και είναι σχηματική ,έχει κάποια σημασία στην αναζήτηση της προέλευσης της αιματουρίας, δεδομένου ότι η αρχική αιματουρία προέρχεται κυρίως απο την ουρήθρα, η τελική απο την κύστη και η ολική απο τα νεφρά ,χωρίς βέβαια αυτό να είναι απόλυτο, γιατί όταν η αιματουρία είναι μεγάλη, παρουσιάζεται σαν ολική είτε προέρχεται απο τη κύστη είτε απο τον προστάτη. Η αιματουρία διακρίνεται επίσης ανάλογα με το αν συνοδεύεται από πόνο ή όχι σε ανώδυνη και επώδυνη. Η πρώτη αποτελεί συχνή εκδήλωση των νεοπλασμάτων του ουροποιητικού συστήματος ενώ η δεύτερη χαρακτηρίζει κυρίως τη λιθίαση ( πέτρα στο νεφρό τον ουρητήρα ή την κύστη).Παρόλα αυτά, όταν η αιματουρία ειναι μεγάλη, τόσο που να σχηματίζει αιμοπήγματα μπορεί ένα από αυτά να φράξει τον ουρητήρα και να προκαλέσει κωλικό.Η αιματουρία στο νεόπλασμα χαρακτηρίζεται ακόμα από το ότι εμφανίζεται συνήθως αυτόματα χωρίς να προηγηθεί καμιά αιτία, αντίθετα προς την αιματουρία της λιθίασης, που τις πιο πολλές φορές παρουσιάζεται μετά από κόπωση και υποχωρεί με την κατάκλιση του αρρώστου. Η βαρύτητα μιας αιματουρίας διαφέρει από περίπτωση σε περίπτωση και, ανάλογα μ’αυτή,τα ούρα χρωματίζονται, λιγότερο ή περισσότερο ερυθρά. Στις πολύ ελαφρές περιπτώσεις, η αιματουρία είναι μικροσκοπική ενώ στις βαρύτερες το χρώμα των ούρων μπορεί να είναι ρόδινο, ερυθρό ή να δίνει την εντύπωση σκέτου αίματος. Σημείο μεγάλης αιματουρίας είναι ο σχηματισμός μεγάλων αιμοπηγμάτων –κομμάτια απο αίμα που έχουν ακανόνιστο σχήμα -που σημαίνει ότι το αίμα είναι τόσο πολύ που δε προλαβαίνει να αραιωθεί στα ούρα και και πήζει μέσα στο αποχετευτικό σύστημα Τα αιμοπήγματα αυτά συχνά παίρνουν σχήμα ανάλογο προς το τμήμα της αποχετευτικής οδού από το οποίο προέρχεται η αιμορραγία. Έτσι σε βαριές νεφρικές αιματουρίες, τα πήγματα είναι σαν μακαρόνια αποτελούν δηλαδή ακριβώς το εκμαγείο του ουρητήρα ενώ στις αιιματουρίες που προέρχονται από την κύστη, έχουν σχήμα ακανόνιστο σαν “κομμάτια συκωτιού» όπως χαρακτηριστικά περιγράφονται συνήθως από τον άρρωστο. Αντίθετα προς τα μεγάλα αιμοπήγματα, τα μικρά παρουσιάζονται σε ελαφρές αιματουρίες και συνήθως έχουν χρώμα σκούρο ή καφεοειδές. Η παρουσία των μεγάλων κυρίως αιμοπηγμάτων αλλάζει, πολλές φορές, το χαρακτήρα μιας αιματουρίας, που στην αρχή μπορεί να είναι ανώδυνη, γίνεται όμως επώδυνη, όταν ένα ή περισσότερα πήγματα φράζουν τον ουρητήρα ή την ουρήθρα, προκαλώντας ανάλογα είτε κωλικό του νεφρού , είτε έντονη δυσουρία και πόνο στην ούρηση που μπορεί να φτάσει και σε τέλεια επίσχεση(κατακράτηση) των ούρων Στην τελευταία αυτή περίπτωση, κύστη γεμίζει με αιμοπήγματα και αυτό λέγεται αιματοκύστη. Η αιματοκύστη παρουσιάζεται συνήθως σε μεγάλες αιματουρίες της κύστης και του προστάτη, και πιο σπάνια στις αιμορραγίες του νεφρού, στις οποίες είναι πιο συχνή η εμφάνιση κωλικού Η αιματοκύστη χρειάζεται πολλές φορές άμεση χειρουργική επέμβαση, αν ο καθετηριασμός και οι πλύσεις τής κύστης δεν μπορούν να την απαλλάξουν από τα πήγματα.