Ακράτεια oύρων

Μερτζιώτης ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ 01

Τι σημαίνει ακράτεια ούρων

Α.Είναι η ακούσια δηλ. χωρίς τη θέληση μας απώλεια ούρων σε βαθμό τέτοιο που να προκαλεί πρόβλημα υγιεινής (δερματίτιδες) ή πρόβλημα κοινωνικής αποδοχής ( μυρωδιές, βρεγμένα ρούχα κ.λ.π.) και πρόκειται για ένα σύμπτωμα ,μία κλινική εκδήλωση και όχι για μία πάθηση.

Είναι συχνό πρόβλημα η ακράτεια ούρων και σε ποιες ηλικίες εμφανίζεται;

Α. Η ακράτεια αφορά όλες τις ηλικίες ,συμβαίνει στα παιδιά και σε νέους ,αλλά είναι ιδιαίτερα συχνή στην τρίτη ηλικία. Θα λέγαμε ότι οι γυναίκες προσβάλλονται περισσότερο, στην Αμερική 10.000.000 άτομα πάσχουν από ακράτεια ούρων και το 85% είναι γυναίκες. Εκτιμάται ότι μία στις τέσσερις γυναίκες ηλικίας 30-59 ετών έχει παρουσιάσει έστω ένα επεισόδιο ακράτειας ούρων. Τώρα όπως για άλλα υγειονομικά προβλήματα στην χώρα μας έτσι και για την ακράτεια ούρων δεν υπάρχουν επιδημιολογικές μελέτες, αλλά σε μία έρευνα που έχει γίνει στα ΚΑΠΗ το 25,5% των ανδρών δήλωσαν κάποια μορφή ακράτειας ,ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στις γυναίκες ήταν 45%.Αν αυτά τα ποσοστά τα ανάγουμε στο γενικό πληθυσμό για άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών τότε προκύπτει ότι 165.000 και 383.000 γυναίκες πιθανότατα αντιμετωπίζουν πρόβλημα ,ενώ αν προσθέσουμε και τις άλλες ηλικίες αυτοί οι αριθμοί μεγαλώνουν κατά πολύ και τονίζουν το μέγεθος του προβλήματος στη χώρα μας. Η κατάσταση συνοδεύεται από σημαντική νοσηρότητα, που περιλαμβάνει τοποθέτηση μόνιμων καθετήρων, ουρολοιμώξεων, κατακλίσεις κ.λ.π. Επίσης προκαλεί ψυχικές διαταραχές, κατάθλιψη, απομόνωση και άγχος, ενώ δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε την σεξουαλική δυσλειτουργία που προκαλεί, κυρίως στα νεότερα άτομα. Ένα σημαντικό μέρος του προβλήματος είναι η άγνοια γύρω από αυτό. Οι μισοί περίπου ασθενείς δεν έχουν ποτέ συμβουλευτεί το γιατρό για το πρόβλημα τους, ενώ και οι μη ειδικοί γιατροί σπάνια ρωτούν ή ξεσκεπάζουν το σύμπτωμα ακράτεια. Ακόμα οι γυναίκες που πάσχουν από ακράτεια ούρων διστάζουν να εκμυστηρευθούν το πρόβλημα τους ακόμα και στον γιατρό γιατί αισθάνονται ντροπή.

ΟΥΡΟΛΟΓΟΣ ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ 02

Ποια είναι η αιτία ή οι αιτίες που προκαλούν ακράτεια;

Α. Μία πολλή μεγάλη γκάμα καταστάσεων και διαταραχών μπορούν να δημιουργήσουν ακράτεια ούρων, όπως γενετικές ανωμαλίες, χειρουργικές επεμβάσεις, κακώσεις και τραυματισμοί στη πύελο και την σπονδυλική στήλη, νευρολογικές παθήσεις , φλεγμονές και ουρολοιμώξεις καθώς επίσης και σαν αποτέλεσμα της γήρανσης. Ακόμα η ακράτεια μπορεί να προκληθεί μετά από ένα τοκετό. Η ακράτεια είναι ένα πρόβλημα του ουροποιητικού συστήματος, το οποίο αποτελείται απο 2 νεφρά, δύο ουρητήρες, ουροδόχο κύστη και την ουρήθρα. Τα ούρα παράγονται στα νεφρά μετά από φιλτράρισμα του αίματος και αποτελούν τις άχρηστες ουσίες που ο οργανισμός αποβάλλει. Από τα νεφρά κατεβαίνουν στη κύστη δια μέσου των ουρητήρων (δύο μυικά όργανα που μοιάζουν με σωληνάκια πού συνδέουν τα νεφρά με τη κύστη), και εκεί αποθηκεύονται. Η κυστη περιβάλλεται απο μυ ( που ιατρικά λέγεται εξωστήρας ) ο οποίος χαλαρώνει όσο η κύστη γεμίζει με ούρα, μέχρι περίπου τα 500 κ.εκ., ενώ η βαλβίδα της κύστης παραμένει κλειστή, έτσι ώστε δεν χάνουμε ούρα. Όταν λοιπόν η κύστη γεμίσει με ούρα τότε στέλνονται μηνύματα στον εγκέφαλο .Ο εγκέφαλος εάν θεωρήσει ότι είναι βολικό γι’αυτόν ( εάν δηλ. βρισκόμαστε σε κάποια τουαλέτα) αδειάζει την κύστη, εάν όχι δίνει εντολή στην κύστη να περιμένει και η κύστη συνεχίζει να αποθηκεύει ούρα, ενώ η βαλβίδα της κύστης συνεχίζει να είναι κλειστή. Όταν υπάρξουν οι ικανοποιητικές συνθήκες τότε ο εγκέφαλος δίνει εντολή και ανοίγει ο σφιγκτήρας της κύστης, η κύστη συσπάται και τα ούρα βγαίνουν δια μέσου της ουρήθρας( ένα άλλο όργανο που έχει τη μορφή σωλήνα). Ένας άλλος κυκλοειδής μύς που αγκαλιάζει την ουρήθρα και ονομάζεται σφιγκτήρας, ελέγχει την δραστηριότητα της, δεν αποτελεί μέρος του ουροποιητικού συστήματος αλλά μπορεί να παίξει ρόλο στην ακράτεια. Όταν λοιπόν οποιοδήποτε μέρος του ουροποιητικού συστήματος , που μόλις περιγράφηκε παρουσιάσει ανωμαλίες , τότε μπορεί να έχουμε την ακράτεια ως αποτέλεσμα.

Έτσι λοιπόν μπορούμε να πούμε ότι υπάρχουν 3 βασικοί τύποι ακράτειας ούρων

Ακράτεια απο προσπάθεια : Οι μύες που περιβάλλουν τον αυχένα της κύστης χαλαρώνουν και δεν μπορεί πλέον η κύστη να αντιμετωπίσει μεγάλες πιέσεις. Έτσι δραστηριότητες που αυξάνουν την πίεση στην κοιλιά ,όπως φτέρνισμα, βήχας ή ορθοστασία , προκαλούν απώλεια ούρων. Είναι το είδος της ακράτειας που συνήθως παρουσιάζεται μετά απο ένα τοκετό

Επιτακτική ακράτεια : Η ξαφνική επιθυμία να ουρήσουμε, αλλά δεν προλαβαίνουμε να να κρατηθούμε, μέχρι να φθάσουμε στη τουαλέτα. Εκείνη τη στιγμή η κύστη "σφίγγεται" (συσπάται) ακούσια , η βαλβίδα( ο αυχένας της κύστης) ανοίγει και τα ούρα πετάγονται έξω Αυτό μπορεί να οφείλεται σε κάποια νευρολογική πάθηση αλλά πολλές φορές δεν βρίσκουμε κανένα αίτιο και λέγεται ιδιοπαθής ασταθής (ή ορθότερα υπερλειτουργική) κύστη

Μικτή ακράτεια: Ο συνδυασμός των 2 παραπάνω τύπων

Ακόμα η ακράτεια μπορεί να εμφανισθεί μετά απο μία χειρουργική επέμβαση όπως υστερεκτομή, μία καισαρική, μία προστατεκτομή ή ακόμα μετά απο μία επέμβαση στά έντερα.

Άλλη ταξινόμηση της ακράτειας περιλαμβάνει 2 ακόμα τύπους την:

Α) Αντανακλαστική ακράτεια : Όταν η κύστη γεμίζει, στέλνει σήμα στον εγκέφαλο. Τα νεύρα που μεταφέρουν αυτό το μήνυμα μπορεί να έχουν βλάβη, και το μήνυμα δεν φτάνει ποτέ στον εγκέφαλο. Η κύστη θα αδειάσει απο μόνη της χωρίς να το θέλουμε (ακούσια) και σε αυτή τη περίπτωση δεν θα καταλάβουμε απο πριν ότι θέλουμε να πάμε στην τουαλέτα.

Β) Ακράτεια απο υπερπλήρωση : Αυτό μπορεί να είναι αποτέλεσμα , της κατακράτησης ούρων. Όπως ακριβώς ένα μπαλόνι που το γεμίζουμε με νερό , όταν γεμίσει και δεν χωράει άλλο, αρχίζει να υπερχειλίζει και χύνονται σταγόνες έξω, έτσι και η κύστη γεμίζει και σιγά σιγά φεύγουν κάποιες σταγόνες ή έχουμε συνέχεια απώλεια ούρων.

Ακόμα η ακράτεια μπορεί να εμφανισθεί μετά απο μία χειρουργική επέμβαση όπως υστερεκτομή, μία καισαρική, μία προστατεκτομή ή ακόμα μετά απο μία επέμβαση στα έντερα

Η Ανδρική Ακράτεια μπορεί να θεραπευθεί;

Αν και η ακράτεια στους άνδρες οφείλεται σε διαφορετικά αίτια από ότι στις γυναίκες, οι θεραπευτικές επιλογές είναι παρόμοιες και κάθε μέρα γίνονται όλο και περισσότερο γνωστές και διαθέσιμες.Η ριζική προστατεκτομή, η χειρουργική δηλ. αφαίρεση για καρκίνο του προστάτη είναι η κύρια αιτία της ακράτειας των ούρων στους άνδρες. 40% των ανδρών αναφέρουν ακράτεια μερικές εβδομάδες μετά την αφαίρεση του προστάτη. Οι περισσότεροι από αυτούς μπορεί να επανακτήσουν τον έλεγχο της ούρησης τους, μερικοί ωστόσο, δεν θα το καταφέρουν. Σε μεγάλη κλινική μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 2000 στο περιοδικό της Αμερικανικής Ιατρικής Εταιρείας αναφέρθηκε ότι το 8.4 % των ανδρών μετά από προστατεκτομή αντιμετώπιζε πρόβλημα ακράτειας 18 μήνες μετά την επέμβαση.Γιατί η εμφάνιση της ακράτειας είναι τόσο συχνή μετά από προστατεκτομή;"Το πρόβλημα είναι αυτό που ονομάζουμε ανεπάρκεια του σφιγκτήρα. Ουσιαστικά, αυτό σημαίνει ότι ο σφιγκτήρας δεν είναι αρκετά δυνατός ώστε να αντέχει στην κοιλιακή πίεση που ασκείται όταν κάποιος βήχει ή φταρνίζεται, με αποτέλεσμα να παρατηρείται απώλεια των ούρων." Ο σφιγκτήρας είναι ένα "δαχτυλίδι" από μύες που ελέγχει το άνοιγμα της ουρήθρας. Επομένως, η αδυναμία ή η βλάβη του σφιγκτήρα ελαττώνει την ικανότητα ελέγχου της ούρησης.Όταν διαγνωστεί ακράτεια, οι γιατροί μπορεί να συστήσουν μια σειρά από μη επεμβατικές θεραπείες με σκοπό την αντιμετώπιση του προβλήματος μέχρι ο σφιγκτήρας να ανακτήσει την δύναμή του. Οι θεραπείες αυτές περιλαμβάνουν ασκήσεις, εγχύσεις κολλαγόνου και εξωτερικές συσκευές. Εφ' όσον οι παραπάνω θεραπείες αποτύχουν, οι γιατροί μπορεί να συστήσουν μια χειρουργική λύση. Τα τελευταία 30 χρόνια, ο Τεχνητός Σφιγκτήρας αποτελεί την πλέον δοκιμασμένη χειρουργική λύση. Η μικροσκοπική αυτή συσκευή είναι αποτέλεσμα προηγμένης μηχανικής και ιατρικής έρευνας και μιμείται την λειτουργία του φυσιολογικού σφιγκτήρα, ο οποίος ελέγχει την ροή των ούρων. Ο Τεχνητός Σφιγκτήρας τοποθετείται εξ' ολοκλήρου μέσα στο σώμα και επιτρέπει τον άμεσο και διακριτικό έλεγχο της ούρησης.

Η λειτουργία του βασίζεται στο διαδοχικό γέμισμα και άδειασμα ενός μικροσκοπικού, εύκαμπτου "δαχτυλιδιού" που περιβάλλει την ουρήθρα. Όταν το "δαχτυλίδι" είναι γεμάτο με υγρό, διατηρεί την ουρήθρα κλειστή με τον ίδιο τρόπο που η συσκευή μέτρησης της πίεσης σφίγγει το μπράτσο. Όταν το υγρό μεταφέρεται σε μια δεξαμενή που βρίσκεται στο κάτω μέρος της κοιλίας, το "δαχτυλίδι" χαλαρώνει γύρω από την ουρήθρα επιτρέποντας τη διέλευση των ούρων. Η επέμβαση γίνεται από ειδικά εκπαιδευμένους ουρολόγους, με επισκληρίδιο αναισθησία (από τη μέση και κάτω) και διαρκεί περίπου 1 ώρα.Σύμφωνα με δημοσιευμένες μελέτες, το ποσοστό ικανοποίησης των πασχόντων μετά από τοποθέτηση τεχνητού σφιγκτήρα υπερβαίνει το 90%, και το 96% αυτών θα το συνιστούσαν σε κάποιον φίλο τους με παρόμοιο πρόβλημα.Επίσης, η βελτίωση της ποιότητας ζωής τους είναι αξιοσημείωτη.Η μέθοδος αυτή έχει εφαρμοσθεί σε όλο τον κόσμο εδώ και 30 χρόνια σε περίπου 90.000 άνδρες. Στην Ελλάδα, η μέθοδος εφαρμόζεται τα τελευταία 15 χρόνια με πολύ υψηλά ποσοστά επιτυχίας.Για περιπτώσεις με ήπια έως μέτρια ακράτεια ή όταν ο πάσχων δεν μπορεί να χειριστεί τον τεχνητό σφιγκτήρα, η τοποθέτηση μιας ταινίας στήριξης της ουρήθρας αποτελεί μια νέα, πολύ αξιόπιστη λύση.Η ταινία λειτουργεί ασκώντας ελαφρά πίεση στην ουρήθρα. Οι περισσότεροι ασθενείς είναι εγκρατείς αμέσως μετά την επέμβαση και μπορούν να επανέλθουν στις φυσιολογικές τους δραστηριότητες μέσα σε λίγες ημέρες.Σύμφωνα με δημοσιευμένες μελέτες, το ποσοστό ικανοποίησης των πασχόντων μετά από τοποθέτηση ταινίας στήριξης της ουρήθρας προσεγγίζει το 90%.Η ταινία τοποθετείται με απλή επέμβαση σε λιγότερο από 1 ώρα, με νοσηλεία μιας ημέρας.Η μέθοδος αυτή έχει εφαρμοσθεί σε όλο τον κόσμο εδώ και 4 περίπου χρόνια σε περίπου 8.000 άνδρες.Στην Ελλάδα, η μέθοδος εφαρμόζεται τα τελευταία δύο χρόνια με υψηλά ποσοστά επιτυχίας."Είναι σημαντικό για τους άνδρες να αντιληφθούν ότι η ακράτεια των ούρων δεν είναι μια φυσιολογική και αναπόφευκτη εξέλιξη της γήρανσης" . "Σχεδόν πάντα είναι αποτέλεσμα ενός συγκεκριμένου ιατρικού προβλήματος. Όπως μπορούμε να θεραπεύσουμε αυτά τα προβλήματα, μπορούμε να θεραπεύσουμε και την ακράτεια. Στατιστικά, οι περισσότεροι άνδρες θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα με τον προστάτη τους κατά την διάρκεια της ζωής τους. Όταν η θεραπεία του προστάτη προκαλέσει ακράτεια ούρων, οι άνδρες θα πρέπει να ζητούν την βοήθεια του ουρολόγου τους. Μπορούμε να βοηθήσουμε".

Ε. Ποία είναι η θεραπεία της ακράτειας;

Α. Υπάρχουν τρεις μεγάλες κατηγορίες: συμπεριφοράς, φαρμακευτική και χειρουργική

Η θεραπεία συμπεριφοράς μερικές φορές περιλαμβάνει:

Προγραμματισμό της ούρησης

Ο ασθενής πηγαίνει στη τουαλέτα συγκεκριμένη ώρα με το ρολόι, κάθε 2-4 ώρες ανεξάρτητα εάν θέλει να ουρήσει ή όχι. Ο στόχος είναι να κρατήσουμε στεγνό τον ασθενή και ενδείκνυται στης τρίτης ηλικίας άτομα με ακράτεια, στα παιδιά με νυκτερινή ενούρηση και στους πάσχοντες απο νόσο του Αλτσχάιμερ.

Επανεκπαίδευση της κύστης

Και εδώ ο ασθενής πηγαίνει σε προγραμματισμένες ώρες να ουρήσει, αλλά το διάστημα μεταξύ μίας ούρησης και της άλλης βαθμιαία αυξάνει έτσι η κύστη μαθαίνει να καθυστερεί την ούρηση για μεγαλύτερα διαλείμματα. Αυτή η τεχνική εφαρμόζεται στην επιτακτική και μικτού τύπου ακράτεια

Ασκήσεις του πυελικού εδάφους

Αυτές οι ασκήσεις των μυών της λεκάνης , κολπικών κώνων κ.α μπορούν να συνδυασθούν και με θεραπεία βιοανάδρασης και συνήθως τις προτείνουμε στην ακράτεια απο προσπάθεια

Φαρμακευτική θεραπεία

Υπάρχει μια κατηγορία φαρμάκων που λέγονται αντιχολινεργικά και στοχεύουν να θεραπεύσουν κυρίως την επιτακτικού τύπου ακράτεια και μάλιστα ένα τελευταίου τύπου κυκλοφορεί τώρα και στη χώρα μας με καλά αποτελέσματα, αλλά επειδή αυτά τα φάρμακα έχουν αλληλεπίδραση με άλλα φάρμακα που μπορεί να παίρνει κάποιος, ιδιαίτερα τα άτομα της τρίτης ηλικίας, θα πρέπει να αποφεύγουμε να τα παίρνουμε μόνοι μας και οπωσδήποτε να μας τα έχει προτείνει ο γιατρός μας.Τελευταία μάλιστα κυκλοφόρησε ένα νέο φάρμακο για την αντιμετώπιση της ακράτειας απο προσπάθεια στις γυναίκες με πολύ ενθαρρυντικά πρώτα αποτελέσματα, ανήκει στους λεγόμενους αναστολείς της σεροτονίνης και η ουσία ονομάζεται ντουλοξετίνη

Χειρουργική θεραπεία ακράτειας ούρων

Η χειρουργική θεραπεία εκτελείται αφού πρώτα ο Ουρολόγος μας έχει κάνει επιμελή και σωστή διάγνωση για τον τύπο της ακράτειας. Υπάρχουν πολλές τεχνικές που χρησιμοποιούνται και κυρίως για να θεραπεύσουν την ακράτεια απο προσπάθεια, και την ακράτεια απο βλάβη του σφιγκτήρα μετά απο προστατεκτομή ,όπως η ανάρτηση του κυστικού αυχένα, εγχύσεις γύρω απο την ουρήθρα με κολλαγόνο και άλλα αδρανή υλικά ,αλλά κυρίως ο τεχνητός σφιγκτήρας όπως προαναφέρθηκε,μία συσκευή που τοποθετείται γύρω απο την ουρήθρα και την χειρίζεται εξωτερικά ο ασθενής με παρά πολύ καλά αποτελέσματα στα χέρια όμως έμπειρων σε αυτή την επέμβαση ουρολόγων.

Συνοψίζοντας θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή σε 10 ανησυχητικά σημεία που θα πρέπει ο ασθενής να επισκεφθεί τον γιατρό του